Wala daw mabuhat sa problemang bagyo?

Nag-ingon si Dr. Nathaniel Servando, Chief sa PAG-ASA nga wala daw mabuhat ang iyang ahensya sa pagpuksa o pagpalihis sa ‘Pinas sa mga bagyo.

Pero sa iyang sulat kanato kaniadtong 17Feb.2011, iyang giangkon na ang cloud-seeding operation sa dry ice, nga pwede’ng makambyohan ang direksyon sa bagyo a-ni Irving Langmir, usa ka meteorologist. Ang problema lang kay sa USA nagreklamo ang ubang states nga naigo.

SO PWEDE DIAY MAKAMBYOHAN ANG DIREKSYON SA BAGYO!

Ang sunod niyang contra-argumento: Magastos daw: Di ba mas magastos ang danyos, nangamatay ug angol. Nawalaan og mga balay, naisturbo, nawalaan og pag-asa na PAG-ASA?

Ang problema sa states wala man sa ‘Pinas. Ngano dili studyohan? Giingon ni Servando: DIli maayong hilabtan ang bagyo kay 50% sa ulan sa Pilipinas gikan sa bagyo.

Sa ato pa ok ang bagyo kay Servando. Pero kung ang iyang pamilya mamatyan seguro mag-ingon siya: ah, eh dili ok!

Nag-ingon pa siya nga imposibleng mapuksa ang gagmay pang bagyo nga gitawag pa lang buhawi. 20 ka bagyo man lang ang problema.

Ang bagyo naga-develop kung ang atmosphere mainit. So para mapatay ang gagmay’ng bagyo o buhawi, paulanon lang para dili madayon kay ang low pressure area gumikan sa init maging tugnaw na man.

Ang atong sugyot sa atong kahimtang nga makaluluoy sa bagyo, baha ug uban pa, kambiyohan si Servando kay siya ang problema, pati na ang secretary sa DOST, kay walay pulos ang Department of Suka and Toyo.

Hoy gising DOST! Pwedeng tukion kay may solusyon: Patyon ang buhawi para dili modayon ang bagyo.

Paulanon lang sa low pressure area para maging high pressure area na! so mamatay ang gamay nga bagyo. Gets nyo?

May mas dakong buaya pa sa Agusan!

Ang kulay niining buaya, silver o puti. Unya ang kinaiya sa maong buaya mao ang pagkakusog nga mokaon og utok ilabi na sa mga bata. Lami kaayo sa iya ang utok kay kini ang number one niyang gina-atake. Ginakaon pod niya ang kidney o liver! Nakahibalo pod siya mopili og lamian!

Morag nakatuon siya sa nutrisyon unsa parte sa lawas daghang sustansiya.

Sa mga laing nasud ginakulong nila kining ginatawag natong buaya para dili siya makahatag og problema. Pero diri sa ‘Pinas kulang ang aksyon sa gobyerno. Atong nadungog nga naa na man daw pundong minilyon ka pesos pero hangtod karon wala pa gihapon separate nga pond o kulungan para dili na makaadto pa sa mga komunidad nga sa daplin sa Agusan River ug Agusan Marsh.

Sa pagkakaron daghan na mga anak kining buaya kay napabay-an man sa gobyerno pati na sa mga Non-Government Organizations (NGOs) sama sa Agusan Development Foundation nga gipangulohan ni Dr. Alex Linao. Siya pod ang co-chairperson sa Agusan Biodiversity Management Committee.

Nag-ingon siya nga posible nga si Lolong nabiktima lang sa illegal fishing sama sa paggamit og electric rod, onp.

Mga honorables  sa panggamhanan, any comment?

Pwede ba Dr. Linao, sir isali pod sa inyong concern nga kontrolon na ang pagdaghan pa sa kinaiyahan sa Agusan River ug Marsh sa puting buaya?

Unsa man kining puting buaya nga nagakaon og utok, atay ug bato sa katawhan? Ngano man nga  atong gina-awhag ang iyang Foundation nga puksaon na kining pinakadako ug pinakadelikado ug pinakakuyaw nga “mananap”.

Sori kay ako kamo gi-bitin sa ngalan sa pinakadakong buaya sa atong kinaiyahan sa Agusan River ug Marsh; kini si Lolang Mercury lang!

Kung walay aksyon karon, dili na modugay naa na mabiktima sa nagkaon og lami nga tilapia, bangus, dalag, hito, pupoyo ug uban pa.

Ang rota sa mercury ngadto sa atong utok mao: ang mercury kauban ang tailings ginalabay sa sapa. Dili kini ma-absorb o mahilis sa tiyan sa mga isda.

Ang mercury maging methyl mercury, unya kini mahilis sa plankton, kanang gamay kaayong green nga pagkaon sa isda. So kung atong kaonon ang lami nga isda, ato na maangkon ang mercury ngadto sa utok, bato ug atay.

Ang mga bata mas dali nga maapektuhan. Ang mga sintomas mao ang pagkurog-kurog kay nadaot na ang utok.

So ang mercury ang pinakadakong buaya/hulga sa Agusan. Dili si Lolong ug mga kaubanan!