Ang akong kasinatian sa Abreeza

Ang pinakabag-o ug pinakasikat nga mall karon sa Mindanao mao ang Abreeza sa Davao  City. Abreeza: buot pasabot-Abri-Bulza! He he he!

photo from Pham Perales

Halos di ko makatuo nga ang bagsak nga basakan kaniadto naging luna na man sa dakong mall. Kaning basakan duol ra sa USEP nga akong gipuy-an sa 6 ka tuig sa atong termino pagka-presidente.

Sus kay nag-attend ko sa Media Forum nga gipahigayon sa Aboitiz Power c/o si Willy Rodolfo.

Nagbisita mi kauban sila si Pham Perales (Peramore) o mas nailhan sa Radio Caritas ug STV10 nga DJ Chloee sa oras ng 1:00-3:00 PM, Marge Candido, ang editor sa Medianet Balita ug ang batan-ong “bodyguard, photographer” nga si Jun-Jun Ajos (sagol luy-a ug kamatis). Akong nahalata nga parehas ang style sa ngalan ni Marge Candido ug Willy Rodolfo. Ang ilang family name mga first name! He he he! Gamay nga intriga! Pareho man sila single di ba?

Walay kalabutan kini sa isyung polusyon sa coal power! Ha ha ha!

Kitang tanan may kasalanan sa pag-init sa kalibotan

 Ngek! Tinuod ba?

Sus tan-awa ra: matag higayon nga mogamit kita og kuryente, may kasalanan. Kay naga-prodyus ta og greenhouse gases (GHG) ilabi na kung gikan sa non-renewables sama: oil, coal ug natural nga gas.

Kada nagsakay ‘ta og sakyanan nagagamit og fuel sama sa motor, kotse, eroplano, kada nagakaon to og laming karne, kay kada hayop atong giatiman nagaprodyus og methane gas. Kining gas sus grabe kaayong mag-sara mas makadaut sa kinaiyahan kaysa Carbon dioxide. (CO₂)!

Unsa man ang pamaaging ma-reduce o mapagamay ang emission? Mogamit ang katilingban og renewable energy sama sa hydro, hangin, thermal, ocean waves, oup. Unsa man ang pamaaging ma-reduce ang CO₂ sa kahanginan? Magtanom og kahoy kay daghang kaayohan ang ihatag kanato: ang kahoy mokaon og CO_2. Ang kahoy nagagunit sa yuta para dili ma-anod. Ang kahoy nagagunit og tubig para dili sige’g baha. Ang kahoy nagahatag og limpyong tubig nga ilimnon. Ang kahoy nagahatag og mga limpyong sapa para sa isda ug swimming pool. Ang kahoy nagahimo og mga agianan sa ulan para moadto sa aquifer o deposito sa ilalom sa yuta nga pwedeng i-pump/ibomba para sa water system o irigasyon.

So tinuod kaayo ang sinultian: “Ang kahoy mao kinabuhi.” Magtanom kita, dili nato putlon kay kung putlon nato, kita ra gihapon ang maigo! Gets nyo? Klaro? So ang pinakaayong gamit sa atong mga bakilid nga kayutaan dili gamiton para maisan.

Ngek! Gutomon man ta kung dili ta magtanom og mais! Wait lang. Tamnan nato og cacao, kape, ug uban pa, para dili madugay, 18 ka bulan, naa na ta income.

Para naa ta ipalit og bugas, mag-atiman kita og mga manok, kanding,  baka, tilapia, ug uban pa. Maghulam ta og luna, tamnan og gulay. Magbuhat ta og nursery para may ibaligyang seedlings.

Mas dali maka-income kung atong buhaton ang mais cornic.

Kung ang kape buhatong ready to cook native coffee; ang cacao buhatong tablea.

Katawhan: gahi’g ulo

Sa tinuod lang daghang problema ang ‘Pinas kay daghang gahi’g ulo.

Bahala na mo masuko sa ako, oki lang, basta ang mensahe nato moduot gayud.

Nakahinumdom ko kaniadto nga nagsulti si anhing Gob Amatong sa DavNor nga “Ang kausaban nagkinahanglan dili lang sa gobyerno, kondili pod sa katawhan.”

Korek ka gob, ang mensahe nimo buhi pa bisan kung wala ka na.

Sa akong paglantaw daghang ugali/kinaiya sa katawhan nga hiwi. Pananglitan: nag-ingon ang mga eksperto sa nutrisyon: “Ang brown rice, kanang kausa ra magiling, ok kaayo kay daghang sustansiya ilabi na Vitamin B, protina ug naa pa fiber.

Pero gahi man ulo ang katawhan, di ba? Gusto nila kaonon ang grabe ka-puti nga bugas. Gikiskis ug kuno ang “bran” duha ka beses. Nawala ang Vitamin B, protina ug ang fiber nga para mo-reduce ang cholesterol sa atong lawas. Unya mopalit og fiber sa bote gikan botika!

Mas barato pa gyod ang brown rice. Atong balikon. Mas barato ug mas masustansiya ang brown rice.

Pero walay nada. Sige gihapon puti nga bugas, nga mas mahal sa brown rice. Buangit no?

Sa laing bahin, ang mga nagkaon og mais mas gusto pod puti nga bugas. Dili ba mas lami kini. Ayaw sila sa mais nga yellow bisan mas barato ug mas masustansiya kay daghang Vitamin A! ANg Vitamin A nagapalig-on sa lawas batok sakit. rason nga ayaw? Dili sila anad.

So ang yellow nga mais paras baboy ug manok. Hay, mas maayo pa baboy ug manok, first class ilang gikaon. Nabali na hinuon.

Sa panahon sa kalisod, mas practical unta ang katawhan pero gahi’g ulo. Mas bulok ilang pagkaon.

Unsay tawag sa mga katawhan nga gahig ulo? Unsa man buot pasabot sa stupido? Ang diksyonaryo  Binisaya nag-ingon: Stupido—kanang tawo nga dili makahibalo magdesisyon unsay mali ug tama. Kanang makahibalo mag-desisyon, oki pa sa olright!

Unsa, diha pa mo sa mas mahal ug bulok nga pagkaon? Sulayi ang mas barato ug mas masustansiya.

Sa atong kahimtang sa kalisod dapat naa ta mga importante’ng kausaban, k?